کاربرد انواع لوله های مسی

کاربرد انواع لوله های مسی

شاید ده‌ها سال است که از لوله‌های مسی به عنوان خطوط آبرسانی در خانه‌ها استفاده می‌شود. شما احتمالاً این نوع لوله را زیر کابینت یا زیرزمین خود دیده‌اید و با شکل آن‌ها آشنا هستید. لوله‌های مسی معمولاً در صنعت ساختمان برای خطوط آبرسانی و خطوط مبرد در سیستم های HVAC (گرمایش، سرمایش و تهویه هوا) استفاده می‌شوند. لوله‌های مسی از مقاومت بالایی در برابر خوردگی و اتصالات بسیار خوبی برخوردار هستند. سه نوع از متداول‌ترین لوله مسی که در ساخت‌و‌سازهای مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، نوع K، نوع L و نوع M است. در ادامه این متن می‌خواهیم در مورد لوله‌ی مسی و انواع آن به طور مفصل صحبت کنیم.

لوله مسی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

یکی از لوله‌های پُراستفاده در صنعت لوله‌سازی، لوله مسی است که زیرمجموعه‌ی لوله استیل می‌باشد. فلز مس، یک عنصر شیمیایی با عدد اتمی 29 است که ویژگی‌هایی مثل انعطاف‌پذیری، رسانایی حرارتی و الکتریکی بسیار بالا دارد و رنگ آن تقریباً قرمز رنگ است.

لوله‌های مسی اغلب در تاسیسات انتقال آب شیر گرم و سرد و به عنوان یک خط مبرد در سیستم های HVAC استفاده می‌شود؛  لوله‌های مس با استفاده از اتصال شعله‌ور، اتصال فشرده‌سازی یا لحیم کاری به یکدیگر وصل می‌شوند

اندازه لوله مسی

برای انتخاب اندازه‌ی مناسب لوله‌ی مسی، باید حتماً به این نکته توجه کرد که قطر خارجی (OD) آن 8/1 اینچ بزرگ‌تر از اندازه‌ی اسمی آن است. برای مثال، لوله‌ی مسی «۱/۲ اینچ»، قطر خارجی برابر با «8/5 اینچ» دارد.

اندازه‌ی قطر داخلی لوله‌های مسی، با اندازه‌ی ضخامت دیواره‌ی لوله، تعیین می‌شود؛ به همین دلیل نیز به جنس لوله بستگی دارد و در هر نوع لوله‌ی مسی، متفاوت است و همین موضوع باعث اختلاف قیمت لوله‌ی مسی نیز می‌شود.

 انواع لوله مسی

لوله‌های مسی با توجه به ویژگی و خصوصیات متنوع‌شان، کاربردهای گوناگونی پیدا می‌کنند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

انواع لوله‌ مسی بر اساس سایز

به طور کلی، لوله‌های مسی بر اساس سایزبندی به چهار نوع تقسیم می‌شوند؛ اما نکته‌ی جالب در این لوله‌ها این است که قطر خارجی این سه نوع لوله، مشابه هم است و به این ترتیب، استفاده از فیتینگ‌ها و شیرهای یکسان را برای هر سه نوع لوله امکان‌پذیر است. لوله‌های ساخته شده از نوع سخت مس انعطاف پذیر نیستند و با استفاده از ابزارهای خاص نیاز به خم شدن دارند.

لوله‌های مسی سخت بریده می‌شوند و به جای خم شدن، اتصال ایجاد می‌شوند. بیشتر خطوط آبرسانی در املاک مسکونی از لوله‌های مسی نوع L و نوع M ساخته شده‌اند. به طور کلی، چها رنوع لوله مسی وجود دارد که عبارتند از:

•  L
• M
• K
• DWV

نکته: این حروف تا حدی ضخامت دیواره لوله را نشان می دهند؛ ضخامت دیواره یک لوله به اندازه لوله بستگی دارد.

این حروف در رابطه با رنگ چاپ شده روی لوله استفاده می‌شود. به طور کلی، رنگ در شناسایی نوع لوله مسی کمک می‌کند که شامل موارد زیر است:

• رنگ سبز نشان دهنده نوع K
• رنگ آبی نشان دهنده نوع L
• رنگ قرمز نشان دهنده نوع M
•  رنگ زرد نشان دهنده نوع DWV

لوله مسی نوع K:

ضخیم‌ترین لوله‌ی مسی، تیپ K است. در این لوله‌ها، دیواره‌ی لوله نسبت به انواع دیگر، ضخیم‌تر است. به دلیل ضخامت بالای دیواره‌ی لوله‌ی مسی، این نوع لوله مقاومت بالایی دارد و به همین دلیل از آن بیشتر در موقعیت‌های سختی مثل توزیع آب، حفاظت از آتش سوزی، نشت روغن و بسیاری از کاربردهای دیگر در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شود.

لوله‌های مسی نوع K، خود به دو نوع سخت و قابل انعطاف در بازار موجود است. بهتر است بدانید که استفاده از این لوله، برای به‌کارگیری در لوله‌های انتقال گازهای طبیعی، تایید نشده است؛ زیرا گاز می‌تواند به اتصالات لوله‌ها آسیب وارد کند.

لوله مس نوع L:

رایج‌ترین نوع لوله‌ی مسی است و کاربردهای بسیار زیادی دارد. این لوله، از نوع K نازک‌تر است و برای لوله‌کشی داخلی، حفاظت از آتش‌سوزی و برخی از کاربردهای HVAC و یا برای ترمیم یا تعویض خطوط قدیمی آب، مناسب است.

لوله مسی نوع M:

این نوع لوله‌ی مسی، نازک‌تر از هر دو نوع K و L است و به دو دسته‌ی سفت و سخت و انعطاف‌پذیر تقسیم می‌شود. می‌توان آن‌ها را با استفاده از فشرد‌ه‌سازی یا لحیم‌کاری و اتصالات شعله‌ور به هم متصل کرد و بیشتر در سرویس‌های آب خانگی و سیستم‌های خلأ مورد استفاده قرار داد؛ زیرا فشار در این نوع از دستگاه‌ها حداقلی می‌باشد. لوله‌ی مسی نوع M، به دلیل هزینه‌ی بسیار پایینی که دارد، بیشتر در صنعت ساختمان‌سازی کاربرد دارد.

لوله مسی A:

لوله‌ی DWV نام دیگر این لوله است. در گذشته، این لوله بسیار پُرکاربرد بود و امروزه در ساختمان‌سازی مدرن و پیشرفته، جایگزین لوله‌های پلاستیکی PVC یا ABS می‌شود. امروزه از لوله‌ی مسی A فقط در کاربردهای زیر‌زمینی استفاده می‌شود؛ چرا که دارای ضریب فشار کم ۱۰ تا ۱۵ پوند در اینچ مربع (PSI) است که این مقدار، بسیار پایین‌تر از فشار آب اکثر سیستم‌های آبرسانی شهری می‌باشد.

انواع لوله های مسی بر حسب جنس:

لوله‌ی مسی بر اساس جنس، به دو دسته‌ی نرم و سخت تقسیم می‌شود:

مس نرم:

همان طور که از نامشان پیداست، این لوله‌ها نرم هستند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند. این نوع لوله، فقط در اتصالات حرارتی نصب می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر آن، به عنوان خطوط خنک‌کننده در سیستم‌های اسپیلت و پمپ‌های حرارتی نیز کاربرد دارد.

مس سخت:

مس سخت برای استفاده در خطوط آب، گزینه‌ی بسیار مناسبی است. این نوع لوله با استفاده از اتصالات لحیمی، لوله‌بر، لب‌برگشته یا چین‌دار، متصل می‌شود؛ زیرا این نوع لوله‌ی مسی، سفت و سخت است و قابلیت خم‌شدن ندارد؛ بنا بر این، برای عبور از کنار موانع به اتصالات زانویی نیاز دارد. اگر مس سخت را آنیل کنیم، یعنی آن را حرارت داده و سپس خنک کنیم، تبدیل به مس نرم می‌شود.

انواع لوله بر حسب کاربرد

لوله‌ی مسی بر اساس نوع، ویژگی لوله‌ی مسی، کاربرد و موارد استفاده از آن، به انواع شاخه، کلاف، لوله‌ی مسی کویل و لوله‌ی مسی مویین تقسیم می‌شود که در ادامه در مورد هر کدام صحبت خواهیم کرد:

لوله مسی شاخه ای:

در لوله‌ی مسی شاخه‌ای، آلودگی وجود ندارد و داخل آن نیز سطح یکنواختی وجود دارد؛ بنا بر این، بهترین گزینه برای استفاده در صنایع بهداشتی، مثل تأسیسات بیمارستان‌ها و تهویه‌ی مطبوع محسوب می‌شود. از دیگر کاربردهای لوله‌ی مسی شاخه‌ای می‌توان به صنایع برودتی و الکتریکی نیز اشاره کرد.

لوله‌ مسی کلاف:

لوله‌های کلاف در ضخامت‌های مختلف، قطرهای ۱/۴ اینچ تا ۸/۷ اینچ و طول ۱۵ تا ۵۰ میلی‌متر تولید می‌شوند. این لوله‌ها خم‌پذیری مناسبی دارند و همین امر سبب شده تا کاربرد بالایی در سیستم‌های لوله کشی، خطوط انتقال گاز، سیستم‌های تهویه و لوله‌های برودتی داشته باشند.

همچنین، این محصول در تعمیرات و اتصالات صنایع تهویه و برودت نیز کاربرد دارد.

لوله مسی کویل (LWC)

این لوله‌ها انتقال حرارتی بالاتری نسبت به لوله‌های آلومینیومی دارند و به همین دلیل نیز از این نوع لوله در مبدل‌های حرارتی و دستگاه‌های حرارتی استفاده می‌شود.

لوله مسی مویین (Capillary)

قطر بسیار کم این نوع لوله باعث شده تا در سیستم‌های تبرید و چیلرها استفاده شود و قطر و طول آن در کیفیت سرمای ایجاد شده، تاثیر می‌گذارد. این نوع لوله‌ها در حالت سرد، قابلیت خم‌شدن دارند.

کاربرد لوله مسی

موارد زیر از مهم‌ترین کاربردهای لوله‌ی مسی هستند:

تهویه مطبوع و سرمایشی گرمایشی

مس با داشتن ویژگی‌هایی مثل مقاومت بالا، عملکرد حرارتی عالی، مقاومت در برابر خوردگی و شکل‌پذیری بسیار بالا باعث شده که لوله‌های مسی در تهویه‌ی محیط، مفید واقع شوند. از طرف دیگر، این لوله نیز در سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی، تهویه‌ی هوا و برودت، کاربرد دارد.

همچنین، مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی لوله‌های مسی باعث شده که مصرف‌کنندگان، بدون در نظر گرفتن قیمت بالای آن، از لوله‌ی مسی در لوله‌کشی، گرمایشی، سرمایشی و سایر سیستم‌های مکانیکی استفاده کنند.

سیستم انتقال آب خانگی

مس، دارای خواص ضد میکروبی طبیعی است و به از بین بردن باکتری‌های مضر کمک می‌کند و همچنین از رشد باکتری‌ها و لجن، داخل لوله‌ها جلوگیری می‌کند؛ بنا بر این، گزینه‌ی بسیار مناسبی برای آبرسانی محسوب می‌شود.

از طرف دیگر، این لوله‌ها هنگام قرارگرفتن در معرض آب گرم، گرم می‌شوند و گرم می‌مانند. این موضوع به نگه داشتن آب گرم در دمای ثابت، هنگام عبور آب از لوله‌های خانه، کمک شایانی می‌کند.

مصرف در گاز پزشکی

از لوله‌های مسی در سیستم‌های بیمارستانی هم استفاده می‌شود، مثل سیستم گازهای پزشکی. مس، مانع از رشد میکروبی در سیستم‌های گازی شده و در برابر نفوذ نیتروژن، اُکسید نیتروژن، دی‌اُکسید کربن یا سایر گازها نیز مقاوم است؛ بنا بر این، باعث می‌شود که هنگام مراجعه به پزشک، دندانپزشک یا بیمارستان، گازهای پزشکی تمیز و خالص باشند.

آبپاش‌های آتش نشانی

لوله‌های مسی، مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند؛ بنا بر این، از آن‌ها در سیستم‌های اطفاء حریق استفاده می‌شود. همچنین، این لوله‌ها در برابر گازهای سمی، تجزیه نمی‌شوند و در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی نیز مقاوم هستند و می‌توانند به راحتی در شرایط آتش‌سوزی، آبپاشی کنند.

پخش سوخت

از لوله‌های مسی با قطر کم و جنس نرم که قابلیت خم‌شدن دارند، در  توزیع گاز طبیعی برای مجموعه‌های مسکونی و غیر مسکونی و یا پخش بنزین استفاده می‌کنند. انعطاف‌پذیری مس، باعث می‌شود که در مسیر‌های طولانی نیز قابلیت نصب داشته باشند.

انتقال سیالات سنگین

لوله‌های مسی، با توجه به خاصیت‌شان در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها صنایع نفتی و گازی ، برای سیستم‌های سوخت‌رسانی و … استفاده می‌شوند.

مزایای استفاده از لوله مسی

با توجه به موارد گفته شده، می‌توان به این نتیجه رسید که لوله‌های مسی دارای مزایای زیادی هستند. مهم‌ترین مزایای لوله‌ی مسی عبارتند از:

• مقاومت بالا، اتصال و شکل‌دهی آسان باعث شده تا این لوله‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه باشند و نصب راحت و کم هزینه‌ای داشته باشند.
• سبک‌بودن مس باعث شده تا حمل‌و‌نقل آسان و نصب کم‌دردسری داشته باشد.
• لوله‌های مس با انعطاف‌پذیری بالا، حذف زانویی‌ها و اتصالات را ممکن ساخته است.
• لوله‌ی مسی آتش نمی‌گیرد و ضد زنگ و است و در اثر مجاورت با گازهای سمی، دچار تجزیه نمی‌شود؛ به همین دلیل، در آبپاشی حین آتش‌سوزی هم استفاده می‌شود.
• لوله‌های مسی، مقاومت عمری در برابر تخریب های UV، خوردگی و آسیب‌های مکانیکی دارند.
• ویژگی مهم لوله‌های مسی، قابلیت بازیافت آن‌هاست که باعث شده تا بارها از آن‌ها استفاده شود.
• از دیگر مزایای لوله‌ی مسی می‌توان به اتلاف گرمای بسیار پایین و‌ انتقال حرارت بالا اشاره کرد.
• لوله‌ی مسی ظاهری مناسب و زیبا دارد و این موضوع باعث می‌شود که در فضای داخلی و خارجی از آن استفاده شود.

تفاوت بین انواع لوله مسی L و M

تفاوت کلیدی بین انواع لوله مسی L و M در درجه فشار و ضخامت دیواره آن‌هاست. متداول‌ترین اندازه‌های لوله های مسی ½ و اینچ هستند. در ادامه به بررسی تفاوت کلی لوله مسی L و M می‌پردازیم:

• نوع M ½ اینچ دارای ضخامت دیواره 0.028 “در حالی که نوع L ½ اینچ با ضخامت دیواره 0.04” اندازه دارد.
• ضخامت دیواره نوع M ¾ اینچ برابر با 0.032 اینچ است در حالی که نوع L ¾ برابر با 0.455 “است.
• نوع L از M گران‌تر است؛ دلیل تفاوت این است که دیواره نوع L ضخیم تراست، در نتیجه وزن بیشتری دارد؛ در نتیجه ، برای تولید به مقدار بیشتری مس نیاز دارد و هزینه تولید آن از نوع M بالاتر است. هزینه حمل و نقل آن نیز به دلیل وزن بیشتر از نوع M بیشتر است.

مناسب بودن مسکونی نوع L و M

لوله‌های مسی برای تأمین آب در یک خانه یا از نوع L یا از نوع M هستند، مگر اینکه با کدهای محلی مشخص شده باشد. هر دو نوع از نظر فشار آب مورد نیاز در خطوط تأمین شهری رتبه خوبی دارند. نوع K، گرانتر از نوع L، باعث می‌شود که برای دفن در زمین برای تأمین آب در خانه، ایده آل نباشد.